<img src="https://images.aposto.com/2024/9/5/1729260462966.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.94" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">14 Ekim itibarıyla doğa taahhüdünü açıklayan ülkeler (yeşil)<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Carbon Brief ve Guardian'ın Kolombiya'daki COP16 biyoçeşitlilik zirvesi öncesinde yayımladığı ortak araştırmaya göre, ülkelerin %85'inden fazlası BM'nin yeni doğa koruma taahhütlerini sunmak için belirlediği son tarihi kaçıracak.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne olmuştu? 2022'deki COP15'te uluslar, 2030 yılına kadar doğa kaybını durdurmayı ve tersine çevirmeyi amaçlayan, “doğanın Paris Anlaşması” olarak da bilinen, dönüm noktası niteliğindeki Kunming-Montreal Küresel Biyoçeşitlilik Çerçevesi'ni (GBF) imzalamıştı. İmzacı ülkeler, Ekim 2024'teki COP16'ya kadar yeni ve etkili taahhütler sunmayı kabul etmişti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Örneğin: Amazon yağmur ormanlarının büyük çoğunluğunu elinde bulunduran üç ülke, yani Brezilya, Peru ve COP16'ya ev sahipliği yapan Kolombiya görüşmelerden önce yeni doğa koruma planları hazırlamadı.</li></ul>

Angst

<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Carbon Brief'in yaptığı analize göre, Birleşik Krallık'ın vadettiği hedeflere ulaşması için iklim finansmanını her yıl neredeyse iki katına çıkarması gerekiyor. Bu da hükümetin iklim finansmanı hedefine ulaşmak için 2026 yılına kadar 1,7 milyar sterlin daha fazla harcama yapması gerektiği anlamına geliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geniş açı:&nbsp;Birleşik Krallık 2021-2026 yılları arasında 11,6 milyar sterlin iklim yardımı sağlama sözü vermişti. Yapılan analiz, önceki hükümetin taahhüdün ilk üç yıl yılında, her yıl ortalama 450 milyon sterlin harcadığını, hedefe ulaşmak için önümüzdeki iki yıl boyunca bu miktarın yılda 800 milyon sterlinin üzerine çıkması ve 2026 yılına kadar yaklaşık 1,7 milyar sterline ulaşması gerektiğini gösteriyor.</li></ul>

Üst üste sıcaklık rekorları kırılıyor; aşırı hava olayları nedeniyle sayısız canlı türü yok oluyor, zorunlu iklim göçleri artıyor. Peki bütün bunlara rağmen en kötü günler geride kalmış olabilir mi? Climate Analytics’in öngörülerine bakılırsa evet, daha doğrusu, belki…

İklim krizinde en kötü günler geride kalmış olabilir mi?

2019 yılında Almanya merkezli düşünce kuruluşu&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pZm8uZGUlMjUyRmVuJTI1MkZhYm91dC1pZm8="">ifo</a> Enstitüsü'ndeki araştırmacılar Almanya’da elektrikli arabaların en modern dizel araçlardan daha fazla karbon salımı yaptığını&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy50aGVndWFyZGlhbi5jb20lMjUyRmVudmlyb25tZW50JTI1MkYyMDE5JTI1MkZub3YlMjUyRjI1JTI1MkZhcmUtZWxlY3RyaWMtdmVoaWNsZXMtcmVhbGx5LXNvLWNsaW1hdGUtZnJpZW5kbHk="">açıkladı</a>. Hesaplarına göre elektrikli araçların daha çevreci olabilmesi için ömürleri boyunca en az 219 bin kilometre yol yapması gerekiyordu. Avusturya bazlı Joanneum Research merkezi de bu bulguları onaylayan bir&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5hZGFjLmRlJTI1MkYtJTI1MkZtZWRpYSUyNTJGcGRmJTI1MkZ0ZXQlMjUyRmxjYS10b29sLS0tam9hbm5ldW0tcmVzZWFyY2gucGRmJTI1M0ZsYSUyNTNEZGUtZGUlMjUyNmFtcCUyNTNCaGFzaCUyNTNERjA2REQ0RTlERjA4NDVCQzk1QkEyMkJDQTc2QzQyMDY="">rapor</a> yayımladı.İçten yanmalı motorlu araçların aksine elektrikli arabalar çalıştıklarında zehirli egzoz gazları veya karbon dioksit (CO2) salmazlar. Bu özellikleri elektrikli araçları iklim politikalarının merkezine getirmiştir, fakat çevreci teknolojiler söz konusu olduğunda şeytan ayrıntıda gizli olabilir.&nbsp;<ul><li>Piller: Elektrikli araçların ömürleri boyunca ne kadar karbon tasarrufu yapacağını belirleyen iki etken o ülkede elektriğin hangi kaynaklardan üretildiği ve aracın pilindeki gömülü karbondur. Gömülü karbon bir malzemenin üretimi için salınan toplam karbon miktarıdır. Günümüzde çoğu elektrikli araba kobalt, manganez, nikel ve grafit gibi maddeler de içeren lityum-iyon pil&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy51Y3N1c2Eub3JnJTI1MkZyZXNvdXJjZXMlMjUyRmV2LWJhdHRlcmllcyUyNTIzJTI1M0ElN0UlMjUzQXRleHQlMjUzRE1vc3QlMjUyNTIwZWxlY3RyaWMlMjUyNTIwdmVoaWNsZSUyNTI1MjBiYXR0ZXJpZXMlMjUyNTIwYXJlJTI1MkNncmFwaGl0ZSUyNTI1MjBhbmQlMjUyNTIwb3RoZXIlMjUyNTIwcHJpbWFyeSUyNTI1MjBjb21wb25lbnRzLg=="">kullanır</a>. Bu pillerdeki gömülü karbonun&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pdmwuc2UlMjUyRmRvd25sb2FkJTI1MkYxOC41OTIyMjgxNzE1YmRhZWJlZGU5NTU5JTI1MkYxNDk2MDQ2MjE4OTc2JTI1MkZDMjQzJTI1MkJUaGUlMjUyQmxpZmUlMjUyQmN5Y2xlJTI1MkJlbmVyZ3klMjUyQmNvbnN1bXB0aW9uJTI1MkJhbmQlMjUyQkNPMiUyNTJCZW1pc3Npb25zJTI1MkJmcm9tJTI1MkJsaXRoaXVtJTI1MkJpb24lMjUyQmJhdHRlcmllcyUyNTJCLnBkZg=="">yaklaşık yarısı</a> metal madenciliği sırasında, geri kalanı ise pilin üretimi sırasında salınır. Madenciliğin hangi ülkede yapıldığı ve pilin üretiminde kullanılan elektriğin kaynağı çevre etkisini belirleyen ana unsurlardır.&nbsp; &nbsp;</li><li>İtiraz: Almanya merkezli araştırmacıların yukarıda bahsedilen bu şaşırtıcı bulgularına sektörün de bazı yanıtları var. Birleşik Krallık merkezli iklim haberleri yayıncısı Carbon Brief, yayımladığı detaylı&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5jYXJib25icmllZi5vcmclMjUyRmZhY3RjaGVjay1ob3ctZWxlY3RyaWMtdmVoaWNsZXMtaGVscC10by10YWNrbGUtY2xpbWF0ZS1jaGFuZ2U="">makalesinde</a> ifo Enstitüsü'nün gerçek hayatı yansıtmayan, laboratuvar temelli performans verileri kullandığını belirtti ve kendi hesaplarıyla elektrikli arabaların pek çok ülkede oldukça çevreci olduğunu gösterdi.</li></ul> Aşağıdaki grafikte görebileceğiniz üzere Carbon Brief, Avrupa Birliği ülkelerinde kullanılan ortalama bir araba, fosil yakıt kullanan en verimli araba olan Toyota Prius ve en popüler elektrikli arabalardan Nissan Leaf ve Tesla Model 3’ü karşılaştırdı. Avrupa Birliği’nin ortalama şebeke karbon yoğunluğunu kullan bu hesap araçların ömürleri boyunca kilometre başına karbon salımlarını gösteriyor. Tesla’nın pillerini Çin yerine Nevada’daki Gigafactory’de <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5mYXN0Y29tcGFueS5jb20lMjUyRjkwMzM0ODU4JTI1MkZpbnNpZGUtdGVzbGFzLTEwMC1yZW5ld2FibGUtZGVzaWduLWZvci10aGUtZ2lnYWZhY3Rvcnk="">%100 yenilenebilir enerjiden</a> üretecek olması gömülü karbonu %40 düşürebilir. Ülkeler arasında farklılıklar görülebilecek olsa da bu hesap elektrikli arabaların en azından ortalama arabalardan çok daha çevreci olduğunu gösteriyor. &nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-10-01T07:27:31.172Z.png" alt="Grafik 1"><figcaption>Carbon Brief üzerinden Türkçeleştirildi.</figcaption></figure><ul><li>Nüans:&nbsp;Yukarıdaki hesap arabaların toplam 150 bin kilometre yol yaptığı varsayılarak yapıldı. Fakat, Avrupa’da ortalama&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5vZHlzc2VlLW11cmUuZXUlMjUyRnB1YmxpY2F0aW9ucyUyNTJGZWZmaWNpZW5jeS1ieS1zZWN0b3IlMjUyRnRyYW5zcG9ydCUyNTJGZGlzdGFuY2UtdHJhdmVsbGVkLWJ5LWNhci5odG1sJTI1MjMlMjUzQSU3RSUyNTNBdGV4dCUyNTNETGFyZ2UlMjUyNTIwZGlzY3JlcGFuY3klMjUyNTIwb2YlMjUyNTIwdGhlJTI1MjUyMGF2ZXJhZ2UlMjUyQ3RoZSUyNTI1MjBFVSUyNTI1MjBhcyUyNTI1MjBhJTI1MjUyMHdob2xlLg=="">yıllık araç sürüşünün</a> 12 bin kilometre olduğu düşünüldüğünde bu varsayımı farklı mesafeler için tekrarlamakta fayda var. Aşağıdaki grafik, yukarıdaki CO2/km hesabının sürüş süresine göre değişimini gösteriyor. Elektrikli arabalar sadece 30 bin kilometre kullanılsalar bile Avrupa’daki ortalama arabalardan daha temizler ama Toyota Prius’ı geçebilmeleri için 50-80 bin kilometreye ulaşmaları gerekiyor.&nbsp; &nbsp;</li></ul><figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-09-30T19:23:22.562Z.png" alt="Grafik 2"><figcaption>"How electric vehicles help to tackle climate change?" makalesindeki sayılardan yola çıkarak hazırlanmıştır.</figcaption></figure><ul><li>Sonraki adımlar:&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRndlYnN0b3JlLmllYS5vcmclMjUyRmRvd25sb2FkJTI1MkZkaXJlY3QlMjUyRjMwMDc="">Uluslararası Enerji Enstitüsü’ne</a> göre pil üretiminde yenilenebilir enerji kullanımı ve yüksek verimli imalat teknikleri, gömülü karbonu sırasıyla %30 ve %20 azaltma potansiyeline sahip. Katot geri dönüşümü ise ilave %15’lik bir katkı yapabilir. Tesla çoktan Nevada’daki Gigafactory’de yenilikçi bir kapalı döngü pil geri dönüşümü süreci geliştirdiğini&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVsZWN0cmVrLmNvJTI1MkYyMDE5JTI1MkYwNCUyNTJGMTYlMjUyRnRlc2xhLWJhdHRlcnktcmVjeWNsaW5nLXN5c3RlbSUyNTJG"">açıkladı</a>. Öte yandan&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVsZWN0cmVrLmNvJTI1MkYyMDE4JTI1MkYwNiUyNTJGMjYlMjUyRmh5dW5kYWktdXNlZC1ldi1iYXR0ZXJ5LXBhY2tzLWVuZXJneS1zdG9yYWdlLXByb2plY3RzJTI1MkY="">Hyundai</a>,&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVsZWN0cmVrLmNvJTI1MkYyMDE2JTI1MkYwOSUyNTJGMjIlMjUyRmJtdy1ib3NjaC1lbmVyZ3ktc3RvcmFnZS1mYWNpbGl0eS1idWlsdC1mcm9tLWJhdHRlcmllcy1mcm9tLW92ZXItMTAwLWVsZWN0cmljLWNhcnMlMjUyRg=="">BMW</a> ve&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzRkYzk1NjEyODFhMDAwNzAwYTE3NCZ1c2VyPTVlNWJlOWYwMDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YSZhdXRob3I9NWY2YWE2YzNmZTc1Y2IwMDA4NjRjMjI1JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmVsZWN0cmVrLmNvJTI1MkYyMDE3JTI1MkYwNiUyNTJGMDUlMjUyRnJlbmF1bHQtaG9tZS1iYXR0ZXJ5LXBhY2stdGVzbGEtcG93ZXJ3YWxsLWNvbXBldGl0b3IlMjUyRg=="">Renault</a> gibi markalar ise eskiyen araba pillerinin güneş enerjisi depolanmasında kullanılacağı modeller üzerine çalışıyor.&nbsp; &nbsp;</li><li>Sonuç: Bütün şüphelere rağmen elektrikli arabalar pek çok ülkedeki ortalama arabalardan daha çevreci. Yine de yüksek miktarda fosil yakıttan elektrik üreten ülkelerde kullanılan veya imal edilen elektrikli arabalar hâlihazırda en verimli dizel seçeneklerle yarışamayabilir. Ayrıca ortalamanın altında kullanılan elektrikli araçların gömülü karbonlarını ömürleri boyunca geri kazanamama riskleri var. Fakat, büyük araba üreticileri bu tehlikeleri gidermek için pil geri dönüşümü ve yeniden kullanımı için modeller geliştiriyor. Önümüzdeki 5 yıl içinde bu tartışmaların tamamen sonlanması ve elektrikli arabaların her koşulda fosil araçların önüne geçmesi oldukça yüksek bir ihtimal.</li></ul>

Carbon Brief ile ilgili hikayeler